NFTFi là gì? Khám phá sự giao thoa giữa NFT và tài chính phi tập trung (DeFi)
by Quilix
/
Trong bài viết này, hãy cùng NFT.vn hiểu rõ về các loại hình On-chain NFT.
Hầu hết các NFT hiện nay lưu trữ dữ liệu và nội dung nghệ thuật của chúng "ngoài chuỗi" (offchain). Tuy nhiên, có một nhu cầu ngày càng tăng về việc lưu trữ NFT "trong chuỗi" (onchain) để đảm bảo tính bền vững và an toàn cho dữ liệu.
Bạn có biết điều gì làm cho một dự án NFT được coi là "On-chain"? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các khía cạnh khác nhau của lưu trữ "trong chuỗi" cũng như những dự án mẫu cụ thể, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo để thực hiện điều này một cách tự tin.
Trong hệ sinh thái NFT, việc lưu trữ dữ liệu có nhiều cách tiếp cận khác nhau, từ hoàn toàn ngoài chuỗi (Off-chain) đến hoàn toàn trong chuỗi (On-chain). Mỗi phương pháp này đều có những đặc điểm riêng biệt, hãy cùng NFT.vn đi qua từng cách tiếp cận này.
Lưu trữ offchain xảy ra khi các token trong một bộ sưu tập NFT tồn tại trên blockchain, nhưng thông tin chi tiết về chúng (ví dụ: đặc điểm) và hình ảnh được lưu trữ bên ngoài blockchain.
Phương pháp này tiết kiệm chi phí và linh hoạt, nhưng có thể không đảm bảo tính lâu dài, đặc biệt nếu dữ liệu NFT được lưu trữ trên máy chủ riêng tư thay vì thông qua các mạng lưu trữ phi tập trung như Arweave, Filecoin hoặc IPFS.
Ít nhất, với những mạng này, một cộng đồng có thể tiếp quản nếu người sáng tạo gốc ngừng hoạt động, và trường hợp đó đã xảy ra trước đây với các nền tảng NFT như Ascribe, Digital Objects, Editional, và thậm chí là FTX.
Do đó, việc lưu trữ ngoài chuỗi không hẳn là điều tồi tệ, nhưng điều này cần được chú ý khi đối mặt với các vấn đề tiềm năng khác, chẳng hạn như một hợp đồng thông minh trung tâm và có khả năng sửa đổi được.
Phương pháp lưu trữ onchain một phần diễn ra khi một dự án giữ một phần hoặc tất cả dữ liệu quan trọng của nó trên blockchain, trong khi nội dung hình ảnh được lưu trữ ngoài chuỗi, thường là trên IPFS.
Ví dụ, trong trường hợp của generate art như Art Blocks, phương pháp lưu trữ này xảy ra khi một bộ sưu tập giữ mã chính (output instructions + input “seed” hash) trên blockchain, nhưng vẫn phụ thuộc vào một số thư viện mã bên ngoài.
Một phương pháp khác trên chuỗi là lưu trữ dữ liệu calldata, không sử dụng NFT mà tập trung vào việc mã hóa nội dung được truyền qua giao dịch Ethereum.
Kỹ thuật này, được tái phát triển gần đây bởi Ethscriptions, đã tồn tại từ năm 2016 và đã được thử nghiệm bởi các dự án như 0xmons, Blitnauts, và nhiều dự án khác. Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp mã hóa này là nó có nguy cơ bị xóa trong cuộc nâng cấp "Purge" của Ethereum.
Phương pháp này trở nên phổ biến từ Larva Labs, những người đã áp dụng nó cách đây 6 năm với hợp đồng thông minh ban đầu của CryptoPunks.
Theo mô tả của Larva Labs: "Khi chúng tôi tạo ra CryptoPunks vào năm 2017, chúng tôi đã liên kết hình ảnh tổng hợp của tất cả các punk thông qua hợp đồng thông minh bằng cách lưu trữ hàm băm mật mã của hình ảnh trong hợp đồng Cryptopunks. Bằng cách này, rõ ràng rằng hợp đồng liên quan đến hình ảnh đó và chỉ hình ảnh đó."
Phương pháp này có thể được hiểu như việc một dự án chuyển từ lưu trữ ngoài chuỗi sang lưu trữ trên chuỗi.
Nói một cách khác, bạn hãy hình dung rằng một dự án đã sử dụng một hợp đồng thông minh ban đầu để lưu trữ nội dung bên ngoài chuỗi.
Sau đó, dự án quyết định triển khai nội dung của họ vào một hợp đồng thông minh mới và độc lập để lưu trữ trên chuỗi. Hai hợp đồng - hợp đồng gốc và hợp đồng mới - không được kết nối trực tiếp với nhau, nhưng thực tế, chúng tồn tại cùng một dự án. Các ví dụ về các dự án đã thực hiện nỗ lực này bao gồm CryptoPunks vào năm 2021 và CrypToadz vào năm 2022.
Đây là phương pháp lưu trữ "tiêu chuẩn vàng" để đảm bảo tính lâu dài của token. Với phương pháp này, tất cả dữ liệu và nội dung cần thiết để xem hoặc tái tạo nội dung của một NFT được lưu trữ trực tiếp trên chuỗi mà NFT được phát hành, đơn cử như mạng Ethereum.
Phương pháp này rất mạnh mẽ vì nó đồng nghĩa với việc nội dung có thể truy cập (và có thể kết hợp, tương tác, v.v.) trong suốt thời gian Ethereum tồn tại, tức là vĩnh viễn. Phạm vi này có thể bao gồm việc các dự án tải lên tệp hoàn toàn trên chuỗi (ví dụ: CyberBrokers SVGs) hoặc việc các dự án tạo nội dung NFT của họ trong thời gian thực trên chuỗi bằng Máy ảo Ethereum, như Runtime Art.
Phương pháp lưu trữ này cũng được áp dụng vào các dự án generative art lưu trữ code trên chuỗi và phụ thuộc vào thư viện trên chuỗi, như là p5js.
Trong quá khứ, việc tạo ra fully on-chain NFT tương đối tốn kém do vấn đề chi phí gas, nhưng trong thời gian gần đây, những người sáng tạo đã và đang tạo ra những cách ngày càng hiệu quả để tạo NFT fully onchain với chi phí phải chăng hơn. Ví dụ như Chaos Roads của Chainleft, hoặc gần đây nhất là tựa game Web3 Fully On-chain Pirate Nation.
Bạn có thể đọc Tweet ngắn mô tả về game Fully On-chain tại đây.
Trong quá khứ, nếu bạn muốn tạo một NFT onchain và không có kỹ năng phát triển hợp đồng thông minh, bạn sẽ phải nhờ sự giúp đỡ hoặc dịch vụ của người có kỹ năng đó.
Tuy nhiên, hiện nay có một số tài liệu không cần code có sẵn mà những người sáng tạo có thể sử dụng nếu họ muốn tạo NFT onchain một cách dễ dàng.
Ví dụ, Indelible Labs là một bộ công cụ cụ thể giúp dễ dàng đưa các bộ sưu tập NFT lớn vào chuỗi. Một phiên bản mới hơn để lưu ý ở đây là Efficax của diid, có giao diện tối giản cho phép bạn tạo NFT ERC-1155 hoàn toàn onchain trên Manifold.
Nếu bạn muốn hiểu rõ hơn về loạt các dự án onchain mà chúng ta đã thấy trong lĩnh vực NFT cho đến nay, hãy tìm hiểu Onchain Canon.
Một tài liệu tham khảo khác để theo dõi trong tương lai là On-Chain Checker của tokenfox. Hiện đang ở phiên bản thử nghiệm, nền tảng này được thiết kế để giúp bạn hiểu rõ mức độ onchain của một bộ sưu tập cụ thể bằng một hệ thống năm điểm.
Sự phát triển từ việc tạo ra NFT trên chuỗi bằng các phương pháp kỹ thuật, đòi hỏi kiến thức phức tạp, sang các giải pháp không cần mã code dễ tiếp cận hơn như Indelible Labs và Efficax đánh dấu một bước tiến trong việc dân chủ hóa quá trình tạo ra NFT trên chuỗi.
Trong bối cảnh NFT tiếp tục trở nên phổ biến, việc quan trọng là phải xem xét không chỉ về nơi lưu trữ dữ liệu của chúng mà còn về cách nơi đó có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ và giá trị của chúng. Đối với cả người sưu tập và người sáng tạo, điều quan trọng không phải là phải chọn giữa việc lưu trữ ngoài chuỗi hoặc trong chuỗi, mà là hiểu rõ về tác động của mỗi lựa chọn.
Về tác động của việc lưu trữ "hoàn toàn trong chuỗi (Fully On-chain)", điều này đem lại tính lâu dài đáng kể, khả năng kết hợp toàn diện và khả năng tương tác liên tục. Đây là một sự kết hợp hấp dẫn mang tính bước ngoặt đối với thị trường NFT nói riêng và thế giới tiền điện tử nói chung.
